Tijdschriften van vroeger zijn een waardevolle bron voor een ieder die meer te weten wil komen over hoe onzen samenleving toen in elkaar stak, hoe het leven echt was.
Ik verzamel ze dan ook al jaren en heb een aardige collectie waarin ik regelmatig blader terwijl ik op de divan zit en naar de Ramblers luister op de radio.
Het is echt een genot om ze te lezen niet alleen voor de inhoud maar ook omdat je weet dat de journalisten en reporters van toen geen beschikking hadden over computers en internet en alles echt zelf in elkaar moesten steken.
Een tijdschrift maken was toen meer werk of in ieder geval ambachtelijker.
Voor een dame zooals ik, geboren in deze modernen tijd maar toch enorm ouderwetsch, is het zoo fijn tijdschriften te lezen waarin men fatsoenlijk schrijft, nog echt ‘Algemeen Beschaafd Nederlandsch’.
Geen schuttingtaal, geen straattaal, geen wanhopige pogingen van de journalist om over te komen als je beste vrind met populaire en familiair taalgebruik.
En ook nog geen halfnaakte lieden of onderwerpen die eigenlijk alleen in de slaapkamer dienen te worden besproken.
Dit was niet (alleen) het gevolg van de (zelf)censuur maar vooral ook een gevolg van hoe de maatschappij toen in elkaar zat.
Want als je zocht kon je al die dingen wel vinden maar daar waar ze hoorde; onder de toonbank.
Overigens, om heel even de moderne actualiteit aan te kaarten, ook het geloof kon toen best op wat kritiek en spot rekenen, tijdschriften als ‘De Groene Amsterdammer’, Communistische lectuur maar ook pamfletten en brochures staken regelmatig de draag met allerlei religies, ook dat van de Mohammedanen, ja toen al.
Voor mij laten tijdschriften erg goed zien hoe onze maatschappij veranderd is, naar mijn mening niet altijd ten goeden.
Twee tijdschriften die er voor de oorlog al waren maar nu nog steeds bestaan illustreren dit punt erg goed.
Het meest schrijnende voorbeeld is ‘De Panorama’, dit was vroeger echt een pracht blad voor de hele familie.
Ik lees die oude uitgaves nog steeds met veel plezier.
Er staan allerlei enorm interessante verhalen in, foto reportages, politieke discussies, een pagina voor de kinderen, een voor de huisvrouwen, iets over muziek, diep analyserende artikelen over kunst, etc, etc.
Om nog maar te zwijgen van de met de hand geschilderde voorpagina en kunstplaten die vaak zoo mooi waren dat ze ingelijst aan de muur hingen in menig huis.
Heeft U recent nog wel eens een Panorama ingekeken?
Het schaamrood zal U op de kaken staan, het is nu een vodje met veel bloot, gruwelijke misdaad verslagen en populistische verhaaltjes voor knapen.
Ooit een prachtig familieblad, nu is het iets dat op het toilet ligt in een garage.
Ordinair, plat, vulgair, etc, etc.
En dan De Libelle.
Ooit onmisbaar voor de huisvrouw, vol tips en ideeën.
Nu is het meer een “lifestyle magazine” met minder tips die het leven makkelijker maken maar wel met veel suggesties over hoe je je moet kleden, eten, waar je op vacantie moet gaan, etc.
Maar wat mij het meeste opvalt is dat de oude Libelle’s er waren om de huisvrouw te helpen ook als ze het niet breed hadden.
Ze staan vol met patronen zoodat je zelf nieuwe kleren kon maken, huishoudtips waardoor je kon besparen, truucs die je lieten zien hoe je zuinig kon zijn, goedkoope recepten, etc.
Het was een tijd waarin verspilling een zonde was en zuinigheid een goede eigenschap.
De moderne Libelle probeert bijna het tegenovergestelde, het gaat er niet om hoe je zuinig kunt zijn, neen, het gaat er juist om wat je MOET hebben dit seizoen, dit moet je gegeten hebben, kijk leuk een weekendje Londen, fijn wintersport en gaa zoo maar door.
Even heel kort door de bocht is de Libelle van sparen, zelf maken, zuinig zijn veranderd in kopen, hebben, meer kopen.
Het zal wel een gevolg zijn van de consumptiemaatschappij.
En natuurlijk staat ook de Libelle tegenwoordig vol met allerlei onderwerpen die ouderwetsche dames zooals ik helemaal niet willen lezen, over slaapkamer problemen en zoo… als U begrijpt wat ik bedoel.
En zoo zijn de tijdschriften een beetje een spiegel van de maatschappij, ze laten zien hoe dingen veranderen.
Ik zal nooit beweren dat vroeger alles beter was, in veel kwesties vind ik juist dat het tegenovergestelde het geval is.
Maar als ik kijk naar de tijdschriften en de media, dan denk ik dat we er over het algemeen toch niet op vooruit gegaan zijn.
Het is allemaal zoo veel platter, ordinairder, schreeuweriger, vulgairder en obcener geworden.
En helaas geld dat niet alleen voor de media.
Fotograaf: van de Poll-
AKO kiosk Amsterdam Centraal Station 1932.
Bron; Geheugen van Nederland
Het anachronistische leven van Juffrouw Jo 